hoofdstuk 1.7.2. Te werk stellen van Nederlanders en vreemdelingen

Tewerkstellen van Nederlanders en medelanders

Een werkgever mag Nederlanders en medelanders tewerkstellen. Daarbij mag de werkgever geen onderscheid maken op grond van nationaliteit bij de aanstelling, ontslag of bij de arbeidsvoorwaarden (2.6.). Voor medelanders met een verblijfsvergunning voor bepaalde tijd kan de verblijfsvergunning wel beperkingen stellen aan de duur van de tewerkstelling. Voor ondernemers met meer dan 35 medewerkers geldt bovendien de wet Stimulering Arbeidsdeelname Minderheden (1.7.4.).

In hoofdstuk 1.7.1. wordt aangegeven dat het bij medelanders ook gaat om personen uit landen van de Europese Unie en een aantal andere landen (uit de EER). Als zij naar Nederland komen, dan dienen zij voordat zij gaan werken bij een Nederlandse werkgever, zich te melden bij de korpschef van de politie. Zij nemen een geldig reisdocument en € 15.88 euro mee, als ook een schriftelijk stuk (arbeidsovereenkomst of verklaring) waaruit blijkt voor welke tijd, arbeidsduur en tegen welke vergoeding zij bepaald werk gaan verrichten. Bij de korpschef kunnen zij een bevestiging krijgen van het feit dat zij rechtmatig in Nederland verblijven. Daarop staat “Arbeid is vrij toegestaan” en dat een vergunning tot tewerkstelling niet vereist is. Vervolgens dienen deze medewerkers een fiscaalnummer aan te vragen en zich in te schrijven bij de gemeentelijke basisadministratie.

Tewerkstellen van vreemdelingen

Een werkgever mag een vreemdeling niet tewerkstellen als hij niet over een tewerkstellingsvergunning voor deze medewerker beschikt (1.7.3.) (art 2 en 4 WAV). Bij tewerkstellen moet niet alleen gedacht worden aan het sluiten van arbeidsovereenkomsten met vreemdelingen, maar ook aan het werken als zelfstandige door het verrichten van diensten of het aannemen van werk (1.1.3.). In dat geval is geen tewerkstellingsvergunning vereist als de vreemdeling volgens de verblijfsvergunning tot het werk als zelfstandig (ondernemer) bevoegd is.

Wordt een vreemdeling ingeleend bij een uitzendbureau dan is het gebruikelijk dat het uitzendbureau er voor zorgt dat die vreemdeling een tewerkstellingsvergunning heeft (art 2-2 WAV). De inlener vraagt om kopieën van deze vergunning en identificatiepapieren. Formeel rust de verplichting om een tewerkstellingsvergunning te kunnen overleggen op degene bij wie de vreemdeling feitelijk werkt. De inlener zelf dient er op toe te zien dat aan alle vereisten wordt voldaan, waaronder het aanwezig zijn van een tewerkstellingsvergunning. Het uitzendbureau zal dergelijke formaliteiten vaak voor hun rekening nemen, zeker als de medewerker bij meerdere werkgevers wordt uitgeleend.

Verblijfsvergunning met beperking van arbeid in loondienst

Een vreemdeling die in Nederland wil gaan werken, vraagt een Machtiging tot Voorlopig Verblijf (MVV) aan bij de Nederlandse ambassade van het land waar hij woont. Na deze machtiging te hebben verkregen, kan hij met de juiste reisdocumenten naar Nederland reizen. Een werkgever kan voor deze vreemdeling een tewerkstellingsvergunning aanvragen. Vervolgens vraagt de vreemdeling een verblijfsvergunning aan. Naast deze reguliere aanvraag is er een andere aanvraag en verleningsprocedure voor vluchtelingen die asiel aanvragen (1.7.1.).

De reguliere verblijfsvergunning voor bepaalde tijd van een vreemdeling is steeds aan beperkingen onderworpen. Zo betekent de beperking “arbeid in loondienst” dat de verblijfsvergunning bedoeld is om in loondienst te gaan werken. Het gaat dan om personen die reeds werk hebben, waarvoor een tewerkstellingsvergunning is verleend. De duur van de verblijfsvergunning kan in dit geval langer dan een jaar zijn, door deze te koppelen aan de duur van de tewerkstellingsvergunning. Om de verblijfsvergunning te krijgen dient de vreemdeling te beschikken over een machtiging tot voorlopig verblijf, geldige documenten voor grensoverschrijding en hij moet met het werk voldoende verdienen (de hoogte daarvan is afhankelijk van de verblijfsduur). Vreemdelingen die langer dan 3 jaar in Nederland hebben gewerkt, hebben geen tewerkstellingsvergunning meer nodig. Ook zij kunnen een verblijfsvergunning aanvragen. In geval de vreemdeling werkloos wordt, betekend dat het einde van de verblijfsvergunning, wanneer hij verwijtbaar werkloos is geworden (3.7.), of als het arbeidscontract is geëindigd na een contract voor bepaalde tijd of uitzendwerk.

Beschikt een vreemdeling niet over werk met tewerkstellingsvergunning, maar is hij daarnaar wel opzoek, dan kan hij eveneens een verblijfsvergunning aanvragen. Het gaat dan om een vergunning met de beperking “zoeken of verrichten van arbeid al dan niet in loondienst”.

Er bestaat verschil tussen een vergunning met de beperking “arbeid in loondienst” en vergunning “zoeken en verrichten van arbeid al dan niet in loon dienst”. De vergunning met de beperking “arbeid in loon dienst” is een niet-tijdelijke vergunning, die echter wel voor bepaalde tijd wordt verleend. Het niet-tijdelijke karakter van die verblijfsvergunning houdt in dat degene kans maakt om na vijf jaar een vergunning voor onbepaalde tijd te krijgen. Bovendien kan degene voor langere tijd in Nederland werken, aangezien de tewerkstellingsvergunning ook voor een langere periode wordt verstrekt. Loopt degene zijn tewerkstellingsvergunning af, dan kan degene geen verlenging maar wel een nieuwe tewerkstellingsvergunning aanvragen en krijgen.

Een tijdelijke verblijfsvergunning met de beperking “zoeken en vinden van arbeid al dan niet in loondienst” ziet op arbeid voor korte duur. Daarvoor wordt doorgaans slechts een tewerkstellingsvergunning van maximaal 24 weken afgegeven. Verlenging van die tewerkstellingsvergunning behoort in beginsel niet tot de mogelijkheden, net zo min als het opnieuw aanvragen van een tewerkstellingsvergunning. Deze tijdelijke verblijfsvergunning betekent dat degene slechts tijdelijk in Nederland mag blijven.

Vreemdelingen met een tijdelijke verblijfsvergunning kunnen ook geen naturalisatie aanvragen en hoeven in beginsel geen inburgeringstraject te doorlopen. Zij kunnen als de omstandigheden zijn gewijzigd, omzetting naar een niet-tijdelijke verblijfsvergunning aanvragen. Dan maakt degene wel kans op verblijf voor onbepaalde tijd, naturalisatie, een nieuwe tewerkstellingsvergunning, een inburgeringstraject, etc.

Vrijwilligerswerk

Het verbod om vreemdelingen zonder tewerkstellingsvergunning tewerk te stellen geldt in bepaalde omstandigheden niet voor vrijwilligerswerk. Het dient dan te gaan om arbeid dat zuiver vrijwilligerswerk is, waarvoor de vreemdeling geen loon maar hoogstens een onkostenvergoeding ontvangt. Naar het oordeel van het UWV Werkbedrijf moet voor het werk gelden dat het gebruikelijk onbetaald wordt verricht, dat het geen winstoogmerk heeft en een algemeen maatschappelijk doel dient. De werkgever vraagt dus het oordeel van het UWV Werkbedrijf, tenzij hij van deze voor dezelfde arbeid reeds een positief oordeel heeft ontvangen. Voor de vreemdeling die het vrijwilligerswerk wil verrichten moet gelden dat hij met een document kan aantonen dat hij asiel heeft aangevraagd, of een vergunning tot voorlopig verblijf heeft. Deze vreemdelingen kunnen anders doorgaans slechts met tewerkstellingsvergunning maximaal 12 weken in 39 weken werken (in alle sectoren). Deze beperking geldt niet voor vrijwilligerswerk (art 1a WAV).

Identificatieplicht

Het is van groot belang om te weten of een sollicitant of medewerker een Nederlander, medelander, dan wel een vreemdeling is. Sollicitanten en medewerkers zijn verplicht zich te identificeren. Door deze identificatieverplichting kan de werkgever vragen om geldige papieren, waarvan de werkgever een kopie bewaart bij zijn loonadministratie. Deze kopie moet duidelijk maken waarmee de medewerker zich identificeerde, alsmede wat het nummer van dit identificatiebewijs is, terwijl de teksten leesbaar en de pasfoto herkenbaar moet zijn. Het gaat om een kopie van het Nederlands-, vluchtelingen- of vreemdelingenpaspoort, dan wel om een paspoort met aantekening tot verblijf, verblijfsdocumenten of vervangende documenten, een gemeentelijke identiteitskaart. Dat die personen zich met deze papieren kunnen identificeren wil nog niet zeggen dat zij ook feitelijk tewerkgesteld mogen worden. De verplichting van de werkgever om kopieën te bewaren geldt ook voor stagiaires en leerlingen.

Naast het bewaren van kopieën door de werkgever, dienen medewerkers ook zelf identiteitsbewijzen bij zich te dragen. Daarop moet de werkgever hun wijzen, hoewel hij niet gehouden is om hierop te controleren. Voor ingeleende krachten geldt dat het uitzendbureau kopieën maakt van de identificatiebewijzen. Een kopie daarvan wordt verstrekt aan de inlener bij wie de uitzendkracht feitelijk gaat werken. De inlener neemt die kopie op in zijn administratie en bewaart dat voor minimaal 5 jaar.

Slechts zelden levert het niet naleven van de identificatieplicht een strafrechtelijke vervolging door het Openbaar Ministerie op, aangezien dat middel vaak niet in verhouding staat tot het verzuim. De controlerende inspectiedienst zal de werkgever op het verzuim wijzen en maatregelen verlangen, hoewel zij niet de mogelijkheid heeft om een (bestuurlijke) boete op te leggen. Werknemers die zich niet kunnen identificeren, worden in beginsel alleen naar het politiebureau meegenomen voor nader onderzoek, als dat nodig is in verband met eventuele andere overtredingen. De inspectie kan verlangen dat de “werkgever” binnen 48 uur de identiteit aantoont middels officiele documenten voor personen waarvan wordt vermoed dat deze voor de “werkgever” werkzaam zijn of waren (art 15a WAV).*

Sociale zekerheid

Personen die onvoorwaardelijk tot Nederland zijn toegelaten worden hier als Medelanders aangemerkt en zij mogen zonder tewerkstellingsvergunning werken. Voor deze personen geldt dat zij doorgaans verzekerd zijn en dat de werkgever op hun loon naast loonbelasting ook premies werknemersverzekering moet inhouden. Dat betekent ook dat zij onder de sociale verzekeringen vallen waardoor zij bijvoorbeeld voor een uitkering in aanmerking kunnen komen. Daarnaast kunnen zij aanspraak maken op (medische) voorzieningen.

Hierboven is uitgewerkt dat onder bepaalde voorwaarden ook anderen mogen werken, al dan niet met een tewerkstellingsvergunning. Voor medewerkers die niet onvoorwaardelijk zijn toegelaten maar wel werk mogen verrichten, geldt ook dat zij in beginsel verzekerd zijn en vallen onder de werknemersverzekeringen. Recht op bijvoorbeeld een werkloosheidsuitkering krijgt degene evenwel pas als hij minimaal een bepaalde periode (13 of 26 weken) heeft gewerkt (3.7.). Daaraan komen vreemdelingen die bijvoorbeeld maximaal 12 weken met tewerkstellingsvergunning mogen werken niet snel toe.

Daarentegen mag een vreemdeling die niet is toegelaten en dus illegaal is, niet schuilen onder de Nederlandse paraplu van de sociale zekerheid, medische bijstand, huisvesting- en onderwijsregeling (Koppelingswet van 1 juli 1998). Omstreden is nog of deze koppeling ook geldt voor een vreemdeling die wacht op een definitieve beslissing over zijn verblijf wanneer hij toestemming heeft om in Nederland te blijven, in het bijzonder als hij die verblijfsaanvraag voor 1 juli 1998 heeft ingediend. Het Europese verdrag voor Sociale en Medische Bijstand brengt “mogelijk” met zich mee, dat Nederland gehouden is om die bijstand wel te verlenen voor bepaalde vreemdelingen die zijn toegelaten of die worden gedoogd.

Verder zoeken

Deze pagina is onderdeel van hoofdstuk 1 over het aangaan van de arbeidsovereenkomst en de rechten en plichten die hierdoor ontstaan. U vindt in dit deel informatie over:

1.1. Wat is een arbeidsovereenkomst en welke contracten zijn er?

1.2. Tot stand komen van de arbeidsovereenkomst tussen werkgever en werknemer

1.3. Inhoud van de arbeidsovereenkomst (o.a. contract bepaalde tijd, concurrentiebeding, proeftijd, nevenwerk, boetebeding, geheimhouding, detachering)

1.4. Rechten en plichten door aangaan arbeidscontract

1.5. Collectieve arbeidsovereenkomst (CAO)

1.6. Reglement / personeelshandboek

1.7. Verrichten van werk door vreemdelingen

1.8. Medewerkers in dienst van een maatschap of vennootschap

1.9. Arbeidsbemiddeling door het UWV

1.10. Stimulerende maatregelen voor werklozen

Zoekt u een ander onderwerp, zie dan onze trefwoorden of inhoudsopgave.