hoofdstuk 1.8.2. De vennootschap als werkgever
Indeling
Na enkele algemene opmerkingen over vennootschappen (1.8.2.1.), volgt een behandeling van de rechtspositie tussen vennoten en medewerker(s) (1.8.2.2.). Tot slot worden wijzigingen in of omtrent de vennootschap uitgewerkt (1.8.2.3.).
1.8.2.1. Algemene opmerkingen over vennootschappen
Een vennootschap is een samenwerkingsverband waarbij vennoten gezamenlijk een onderneming drijven onder een gemeenschappelijke naam. Hierbij gaat het om een vennootschap onder firma (1.8.2.1.A.) en een commanditaire vennootschap (1.8.2.1.B.).
1.8.2.1.A. De vennootschap onder firma (V.O.F.)
In geval van een vennootschap onder firma gaat het om een vennootschap waarbij alle vennoten hoofdelijk aansprakelijk zijn voor de schulden van de onderneming.
Vertegenwoordigingsbevoegdheid van de vennoten
Iedere vennoot is in beginsel bevoegd de vennootschap te vertegenwoordigen en zo te binden. Dit betekent dat wanneer een medewerker een arbeidsovereenkomst sluit met een vennootschap, dat er dan een arbeidsovereenkomst tot stand komt tussen de werknemer en de verschillende vennoten van de vennootschap. Het is dan meestal één van de vennoten die de andere vennoten vertegenwoordigt en mede namens hen de arbeidsovereenkomst aangaat. De vennoten zijn “mede werkgever”.
Interne verhoudingen en verrekeningsmogelijkheden tussen vennoten
De vennoten zijn in beginsel bevoegd om zelfstandig alledaagse handelingen te verrichten, die zodoende tot de normale gang van zaken in de onderneming behoren. Deze handelingen worden beheershandelingen genoemd. Doorgaans zullen veel handelingen tegenover medewerkers beheershandelingen zijn, zoals het geven van aanwijzingen, het vaststellen van de roosters, vakantie etc. Dit kan iedere vennoot daarom zelfstandig verrichten, tenzij er intern andere afspraken worden gemaakt.
Voor niet alledaagse handelingen geldt dat de vennoten unaniem moeten besluiten. Zo zullen het aannemen, ontslaan of disciplinaire treffen van maatregelen aangelegenheden zijn die niet tot de normale gang van zaken in de onderneming behoren. Dan gaat het om beschikkingshandelingen waarover de vennoten eerst gezamenlijk een beslissing nemen, die zij vervolgens tegenover de medewerker(s) uitvoeren. De vennoten kunnen echter intern een andere regeling overeenkomen, bijvoorbeeld door één van hen zelfstandig tot dergelijke handelingen bevoegd te verklaren.
Vertegenwoordigen in strijd met de interne regeling tussen vennoten.
Een vennoot mag in beginsel mede namens de andere vennoten naar buiten toe optreden, dat wil zeggen dat hij de vennootschap mag vertegenwoordigen. De andere vennoten worden daarmee aan een derde gebonden, ook al handelt de vennoot in strijd met een interne regeling (onderlinge afspraken). Met andere woorden, wanneer een vennoot zelfstandig een arbeidscontract aangaat zonder daarvoor de instemming van de andere vennoten te hebben, dan worden de andere vennoten toch gebonden. Dit geldt echter niet indien de medewerker wist of heeft moeten begrijpen dat de vennoot in strijd handelt met de interne regeling tussen de vennoten onderling. De medewerker is dan te kwade trouw en de andere vennoten zijn dan niet gebonden aan de arbeidsovereenkomst.
Daarnaast zijn de andere vennoten niet gebonden indien de vennoot niet vertegenwoordigingsbevoegd was. Dit geldt bijvoorbeeld wanneer in het handelsregister is ingeschreven dat de vennoot geen (arbeids)overeenkomst mag aangaan (boven een bepaald bedrag).
1.8.2.1.B. De commanditaire vennootschap
Van een commanditaire vennootschap is sprake als er één of meerdere stille vennoten zijn naast één of meerdere beherende vennoten. Datgene wat hierboven bij een vennootschap onder firma (V.O.F. ) is gezegd, geldt hier ook (1.8.2.1.A.). Er zijn nu echter vennoten met een bijzondere positie, die stille vennoten worden genoemd. Deze stille vennoten zijn doorgaans vergelijkbaar met aandeelhouders, omdat zij vaak geld inbrengen, van de financiële resultaten profiteren en niet hoofdelijk aansprakelijk zijn voor de schulden van de vennootschap.
Vertegenwoordigingsbevoegdheid
De stille vennoot is niet bevoegd om de vennootschap te vertegenwoordigen, zoals de andere vennoten dat wel mogen. Daar deze vennoten in beginsel wel tot vertegenwoordiging bevoegd zijn worden zij ter onderscheiding van de stille vennoten aangeduid als beherende vennoten.
Een stille vennoot mag dus niet naar buiten toe optreden en handelt daardoor niet mede namens de andere vennoten. Doet een stille vennoot dit toch, dan wordt hij daarmee geen beherend vennoot, maar wel hoofdelijk aansprakelijk voor alle schulden van de commanditaire vennootschap.
Toch is een stille vennoot intern vaak meer dan alleen een geldschieter. Hij zal in beginsel meestemmen over bepaalde niet alledaagse besluiten zoals de aankoop van een onroerend goed, maar ook over het aannemen, ontslaan of disciplinaire straffen van medewerkers. Over deze interne bevoegdheid kunnen er tussen de vennoten nadere afspraken gemaakt worden.
Alleen de beherende vennoten treden naar buiten toe op
Hoe de interne situatie ook is geregeld tussen de beherende en stille vennoten, het is altijd slechts een beherende vennoot die daadwerkelijk mag handelen en optreden tegenover het personeel. De beherende vennoten kunnen de arbeidsovereenkomsten aangaan namens de andere vennoten of arbeidsovereenkomsten sluiten tussen medewerkers en de commanditaire vennootschap. In al deze gevallen komt er slechts één arbeidsovereenkomst tot stand tussen de medewerker aan de ene kant en de beherende vennoten aan de andere kant.
De stille vennoot is geen werkgever en mag geen arbeidsovereenkomst aangaan namens de vennootschap en of andere handelingen verrichten tegenover het personeel. Overigens is het personeel en anderen vaak mogelijk niet eens op de hoogte van wie de stille vennoten zijn. Deze stille vennoten zijn bijvoorbeeld niet werkzaam in de onderneming, terwijl mogelijk bij de inschrijving van de vennootschap bij de kamer van koophandel de namen en adressen van de stille vennoten niet vermeld worden.
1.8.2.2. Handelen jegens medewerkers door een vennoot of vennoten
Een beherend vennoot kan de vennootschap vertegenwoordigen tegenover medewerkers en sollicitanten, tenzij:
- de vertegenwoordigingsbevoegdheid van een beherend vennoot is beperkt door inschrijving daarvan in het handelsregister van de kamer van koophandel.
- de medewerker of sollicitant weet of heeft moeten weten dat de beherend vennoot in strijd handelt met interne afspraken die gelden tussen de vennoten onderling.
Dit betekent dat in beginsel iedere vennoot mede namens de andere vennoten een arbeidsovereenkomst kan aangaan. Dan worden alle beherende vennoten de werkgever van de medewerker (ze zijn medewerkgever), terwijl er maar één arbeidsovereenkomst is. In eventuele procedures van de medewerker tegen de vennootschap kan deze de beherende vennoten samen met de vennootschap dagvaarden.
Gaat het om een commanditaire vennootschap, dan is het mogelijk dat er slechts één beherend vennoot is en er daarnaast één of meerdere stille vennoten zijn. In die situatie wordt de beherend vennoot de werkgever van de medewerker. Stille vennoten worden geen werkgever en treden ook niet als zodanig op.
Was een vennoot niet bevoegd om bijvoorbeeld een arbeidsovereenkomst aan te gaan, dan kunnen deze andere vennoten toch aan de arbeidsovereenkomst gebonden worden (zijn) indien:
- Deze vennoten de arbeidsovereenkomst bekrachtigen (daarvoor kan hun een termijn gesteld worden), dan wel;
- Zij de schijn hebben opgewekt dat de handelende vennoot wel vertegenwoordigingsbevoegd is (ondanks de inschrijving of strijd met interne regeling) of;
- Wanneer de arbeidsovereenkomst voor de vennootschap als zodanig voordelig is (geweest).
Mocht voorgaande zich niet voordoen, dan is de handelende vennoot gebonden aan de arbeidsovereenkomst en de andere vennoten niet. Dit is niet echt een wenselijke situatie voor de vennoot en voor de medewerker. Gezien de afwijzende houding van de andere vennoten zal de vennoot of de medewerker de overeenkomst moeten beëindigen of laten vernietigen. De handelende vennoot zal doorgaans gehouden zijn om een schadevergoeding aan de medewerker te betalen. De medewerker kan zich mogelijk beroepen op dwaling, waarbij de reden voor de vernietiging is gelegen in de omstandigheid dat de medewerker bij een juiste voorstelling van zaken de arbeidsovereenkomst niet was aangegaan (1.2.3.).
Bovenstaande geldt niet voor handelingen van een stille vennoot van een commanditaire vennootschap. Deze is niet vertegenwoordigingsbevoegd (tenzij hij een volmacht heeft). Als hij bijvoorbeeld een arbeidsovereenkomst aangaat met een medewerker namens de vennootschap, dan komt er geen arbeidsovereenkomst tot stand. De stille vennoot is vanaf deze daad van onbevoegde vertegenwoordiging hoofdelijk aansprakelijk voor alle schulden van de vennootschap. Uit zijn privé-vermogen zal de stille vennoot bovendien de schade van de medewerker moet vergoeden die deze lijdt door het niet tot stand komen van de arbeidsovereenkomst.
1.8.2.3. Wijzigingen die de vennootschap aangaan
Er zijn diverse veranderingen mogelijk welke van invloed zijn op de arbeidsovereenkomst die de medewerker met de beherende vennoten (vennoot) heeft gesloten, zoals:
1.8.2.3.A. Ontbinding van de vennootschap (1.8.2.3.A.)
1.8.2.3.B. Voortzetten van de vennootschap met een andere samenstelling (1.8.2.3.B.)
1.8.2.3.C. Inbreng van de vennootschap in een rechtspersoon of eenmanszaak (1.8.2.3.C.)
1.8.2.3.D. Een vennoot overlijdt en de positie van de erfgenamen (1.8.2.3.D.)
1.8.2.3.A. Ontbinding van de vennootschap
Ontbinding zal het einde van de vennootschap met zich meebrengen, terwijl daarmee mogelijk ook het einde van de onderneming tot stand komt.
- Wordt de onderneming (overgenomen en) voorgezet door één of meerdere personen, dan is er sprake van overgang van onderneming. Medewerkers krijgen dan van rechtswege een arbeidsovereenkomst met de overnemer van de onderneming, waarbij het om de volgende situaties kan gaan (2.8.):
- Er is een nieuwe vennootschap met een andere samenstelling van vennoten die van rechtswege de werkgevers van de medewerkers worden.
- Er is een rechtspersoon (bijv. een BV) die de onderneming heeft overgenomen en aldus van rechtswege de werkgever van de medewerkers wordt.
- Er is een eenmanszaak, omdat een natuurlijk persoon de onderneming heeft overgenomen en van rechtswege de werkgever van de medewerkers wordt.
Als de onderneming niet voortgezet wordt, dan brengt de ontbinding van de vennootschap op zich nog niet het einde van de arbeidsovereenkomsten met zich mee. De vennoten moeten de arbeidsovereenkomsten beëindigen met inachtneming van de regels die daarbij gelden (3.).
Bij voorgaande is het volgende voorbeeld van belang. De vennootschap wordt ontbonden indien er slechts één vennoot overblijft, doordat er dan geen samenwerkingsverband meer is. Zet deze vennoot de onderneming voort, dan is er sprake van een eenmanszaak. De medewerkers zijn in dienst van deze natuurlijke persoon, aangezien er sprake is van overgang van onderneming of omdat de arbeidsovereenkomst met de andere vennoten (stilzwijgend) eindigde.
1.8.2.3.B. Voortzetting van de vennootschap met andere samenstelling
Een vennootschap is een samenwerkingsverband en het veranderen van die samenwerking door bijvoorbeeld uittreden of toetreden van een vennoot kan ontbinding van de vennootschap en oprichting van een nieuwe vennootschap tot gevolg hebben. In dat geval zal de onderneming worden ingebracht in de nieuwe vennootschap, waardoor er sprake is van overgang van onderneming (2.8.). Dit brengt met zich mee dat de medewerkers van rechtswege overgaan naar de nieuwe vennootschap (overnemer) waardoor de vennoten van deze nieuwe vennootschap de werkgevers van de medewerkers worden.
Het is ook mogelijk dat de vennootschap op gewijzigde voet wordt voortgezet, terwijl er een vennoot uittreedt of intreedt. Dan zal de arbeidsovereenkomst tussen de medewerkers met de uittredende vennoot (stilzwijgend) eindigen en zal er (stilzwijgend) een arbeidsovereenkomst ontstaan met de intredende vennoot, tenzij partijen anders overeenkomen.
De situatie kan zich voordoen dat een beherend vennoot een stille vennoot wordt, waardoor hij niet meer mede de werkgever is van de medewerkers. Deze beherende vennoot moet met de medewerkers overeenkomen dat hij niet langer hun werkgever is. Het is ook mogelijk dat medewerkers stilzwijgend instemmen met de beëindiging van de arbeidsovereenkomst met deze vennoot, die stille vennoot is geworden. Dit kan zich bijvoorbeeld voordoen wanneer een medewerker zich er niet tegen verzet dat de vennoot zich terugtrekt door niet langer als werkgever op te treden en de vennootschap niet langer te vertegenwoordigen.
1.8.2.3.C. Inbreng van de vennootschap in een rechtspersoon (BV) of eenmanszaak
Als een vennootschap (de onderneming) wordt ingebracht in een BV, dan is er sprake is van overgang van onderneming. De rechtspersoon (BV) wordt dan van rechtswege de werkgever van de medewerkers, terwijl de arbeidsovereenkomsten die van kracht waren tussen medewerkers en vennoten eindigen (2.8.).
Enigszins vergelijkbaar is de situatie waarbij een natuurlijk persoon de onderneming overneemt en in de vorm van een eenmanszaak gaat drijven. Deze persoon wordt dan de werkgever van de medewerkers.
1.8.2.3.D. Een vennoot overlijdt en de positie van de erfgenamen
Bij het overlijden van één van de vennoten kunnen zich diverse mogelijkheden voordoen. Indien hierover niets is overeengekomen, dan verkrijgen de erfgenamen van rechtswege de positie die de overleden vennoot in nam binnen de vennootschap. De verschillende erfgenamen worden dan als één vennoot ingeschreven bij de kamer van koophandel.
Aangezien voorgaande vaak niet wenselijk is, kunnen partijen een afwijkende voortzettingsregeling treffen. De regeling kan inhouden dat de erfgenamen een opvolger van de overleden vennoot kunnen aanwijzen of de mogelijkheid krijgen om als vennoot toe te treden, van welk recht ze af kunnen zien. Daarnaast is het mogelijk dat de erfgenamen een stille vennoot of stille vennoten worden i.p.v. één beherend vennoot. Het is natuurlijk ook mogelijk dat de overige vennoten, eventueel met een derde daarbij, de vennootschap voortzetten en deze vennoten (bijv. de derde) een bepaald vermogen uitkeert aan de erfgenamen.
Als de overleden vennoot (mede) de werkgever is, dan brengt het overlijden van de werkgever (vennoot) niet het einde van de arbeidsovereenkomst met zich mee. De arbeidsovereenkomst wordt voortgezet door de opvolger(s) van de vennoot (3.6.2.). De opvolgers zijn bijvoorbeeld de gezamenlijke erfgenamen die één vennoot worden, dan wel een van de erfgenamen of een derde die als opvolger wordt aangewezen.
Is er geen opvolger voor de vennoot of wanneer de erfgenamen een stille vennoot of stille vennoten worden, dan blijft er slechts een arbeidsovereenkomst bestaan tussen de medewerkers en de resterende beherende vennoten. Om voorgaande te ondersteunen kan het zinvol zijn in de arbeidsovereenkomst met de medewerkers het volgende overeen te komen. “De arbeidsovereenkomst tussen de medewerker en de vennoten zal ingeval een vennoot overlijdt van rechtswege eindigen ten aanzien van deze overleden vennoot, tenzij er daarmee geen vennoot over blijft met wie de medewerker een arbeidsovereenkomst heeft en kan voortzetten. Wordt de overleden vennoot opgevolgd door een derde, een erfgenaam of de gezamenlijke erfgenamen van de overleden vennoot, dan wordt of worden deze van rechtswege (mede) de werkgever van de medewerker.” (3.6.2.).
Verder zoeken
Deze pagina is onderdeel van hoofdstuk 1 over het aangaan van de arbeidsovereenkomst en de rechten en plichten die hierdoor ontstaan. U vindt in dit deel informatie over:
1.1. Wat is een arbeidsovereenkomst en welke contracten zijn er?
1.2. Tot stand komen van de arbeidsovereenkomst tussen werkgever en werknemer
1.3. Inhoud van de arbeidsovereenkomst (o.a. contract bepaalde tijd, concurrentiebeding, proeftijd, nevenwerk, boetebeding, geheimhouding, detachering)
1.4. Rechten en plichten door aangaan arbeidscontract
1.5. Collectieve arbeidsovereenkomst (CAO)
1.6. Reglement / personeelshandboek
1.7. Verrichten van werk door vreemdelingen
1.8. Medewerkers in dienst van een maatschap of vennootschap
1.9. Arbeidsbemiddeling door het UWV
1.10. Stimulerende maatregelen voor werklozen
Zoekt u een ander onderwerp, zie dan onze trefwoorden of inhoudsopgave.
