Arbeidsrechter.nl

Wat te doen bij diefstal door een werknemer?

Hoofdstuk 3.0.5.1.A

Hoofdstuk 3.0.5.1.A Wat te doen bij diefstal door een werknemer?









Wat te doen bij diefstal door de werknemer? 

Een werkgever die vermoedt of weet dat er sprake is van diefstal door een werknemer, dient zorgvuldig te werk te gaan. In dit artikel worden alle onderdelen die daarbij van belang zijn uitgelegd:

 
Andere aanvullende artikelen over diefstal:

 

Wat is diefstal precies?

Strafrechtelijk wordt er onder diefstal verstaan: het wegnemen van een goed dat een ander toebehoort, met het oogmerk om dat toe te eigenen. Diefstal kan onderscheiden worden van verduistering. Verduistering is namelijk het opzettelijk toe-eigenen van een goed van een ander dat je al in bezit hebt. Het stelen van een laptop uit het magazijn is dus diefstal. Het gaat om verduistering als een werknemer een ondanks verzoeken om de laptop in te leveren, deze niet teruggeeft.

Onder normale omstandigheden is diefstal of verduistering een reden voor ontslag. Een dergelijke handeling maakt meestal dat van de werkgever in redelijkheid niet gevergd kan worden om met de betrokken werknemer nog maar een dag langer verder te gaan. Het gaat om het volgende criterium van de dringende reden, welke nodig is voor ontslag op staande voet (art 7:678 lid 1 BW):

“Voor de werkgever worden als dringende redenen in de zin van lid 1 van artikel 677 beschouwd zodanig daden, eigenschappen of gedragingen van de werknemer, die ten gevolge hebben dat van de werkgever redelijkerwijze niet kan gevergd worden de arbeidsovereenkomst te laten voortduren.”

Diefstal en verduistering is ook één van de gronden die als voorbeeld genoemd worden voor ontslag op staande voet, namelijk in artikel 7:678 lid 2 sub d BW:

“wanneer hij zich schuldig maakt aan diefstal, verduistering, bedrog of andere misdrijven waardoor hij het vertrouwen van de werkgever onwaardig wordt;”

Er kunnen zich evenwel bijzonderheden voordoen:

  • Is er wel sprake van diefstal? Een werknemer die vergeet een pen van de werkgever uit zijn jasje te halen als hij naar huis gaat, is nog geen dief. Werknemers die statiegeldflessen gaan verzilveren die klanten achterlaten, nemen mee wat van klanten is (geen rechtsgeldig ontslag). Een werknemer doet tijdens het werk een extra plakje kaas op een hamburger  voor een bekende, zonder dat in rekening te brengen (geen rechtsgeldig ontslag). Het opeten van pinda’s uit een door klanten opengebroken zakje, wat anders door de schoonmaker weggegooid zou worden (wel een rechtsgeldig ontslag).
  • Wat geldt er als er niet is opgetreden tegen het stelen door collega’s, oftewel collega’s die zich eerder aan een zelfde vergrijp schuldig hebben gemaakt?
  • Wat te doen met de situatie dat eigen gebruik toe is gestaan, wanneer dat maar wel vooraf of achteraf op een bepaalde wijze wordt geregistreerd en het dus onzeker is dat er is gestolen?
  • Gaat een werknemer vrijuit als hij kan aantonen dat hij tot de “diefstal” is aangezet en niet uit eigen beweging heeft gestolen?
  • Zijn er verzachtende omstandigheden, zoals een werknemer met een uitstekende en lange staat van dienst in verhouding tot de ernst van de diefstal?

 

Omdat diefstal een strafrechtelijk vergrijp is, kan hiervan aangifte worden gedaan bij de politie. Diefstal en verduistering kan leiden tot een gevangenisstraf. De politie zal veelal eerst afwachten wat de werkgever zelf onderneemt en vaststelt, zeker als het gaat om vergrijpen voor geringe bedragen en/of als het ontslag van de werknemer op zich al als een passende sanctie wordt gezien. Mogelijk ook dat de politie zich niet te snel wil mengen in een interne aangelegenheid op het werk.

Het bewijs van diefstal of verduistering

Een werkgever die een medewerker wegens diefstal wil ontslaan, zal daarvoor overtuigend bewijs moeten hebben. Dat is veelal een lastige opgave, aangezien de diefstal normaal heimelijk plaats zal vinden. Er zijn vaak vermoedens, zoals het ontbreken van voorraad of kastekorten, maar dat is nog geen bewijs. Anders wordt het als degene op heterdaad wordt betrapt, hoewel ook dan getuigen en de verdachte elkaar tegen kunnen spreken over de toedracht. Voor camerabeelden geldt ook dat het veelal lastig is om te bepalen of er sprake van diefstal is, want is het wel voldoende zichtbaar en blijkt daaruit ook dat de werknemer de goederen (naar huis) heeft meegenomen? Het zal dan ook van de aanpak en vastlegging afhangen of het overtuigende bewijs wordt verkregen. In het bijzonder de handelswijze tijdens de betrapping op heterdaad en het onderzoek met het verhoor zijn dan belangrijk.

Vaststellen en vastleggen feiten door een zorgvuldig onderzoek

Van de werkgever wordt verwacht dat hij een zorgvuldig onderzoek instelt naar het vermoeden van diefstal. In het kort gaat het om de volgende stappen:

  • Vergaren informatie uit diverse bronnen rond diefstal;
  • Voorbereiding van de verhoren;
  • Ondervragen van getuigen;
  • Ondervragen van de verdachte werknemer;
  • Vastlegging van het bewijsmateriaal voor het bewijs van de diefstal;
  • Analyse van de resultaten van het onderzoek over het stelen.

Om een grondig onderzoek uit te kunnen voeren, zal precies bekend moeten zijn welke aspecten bij ontslag door diefstal juridisch relevant zijn. Het is dan ook van groot belang om compleet te zijn en de feiten zorgvuldig vast te leggen, gericht op de bewijsvoering. Dit is een specialistische aangelegenheid.

Procedures gaan in de meeste gevallen over de vraag of er wel sprake is van diefstal en welke omstandigheden zich hierbij hebben voorgedaan. Oftewel een procedure bij de rechtbank en het hof gaat vooral over het vaststellen van de feiten: is er wel gestolen, in welke omstandigheden en welke omvang? Dat is hetgeen wat ontslagzaken over verwijtbaar handelen van werknemers omvangrijk en tijdrovend maken. Als er tijdens een procedure aanvullende feiten binnen komen, dan gaat de zaak wankelen en kost het schriftelijk en mondeling behandelen van de zaak bij de rechtbank veel tijd.

Het betekent dat als het onderzoek grondig en zuiver is uitgevoerd, de discussie over de feiten wordt voorkomen. Dat scheelt veel tijd in een ontslagprocedure en daarmee wordt veelal ook het horen van getuigen door de rechtbank voorkomen. Het betekent ook dat er met meer zekerheid een uitkomst voorspeld kan worden. Meer realiteit over de uitkomst over en weer zal er normaal voor zorgen dat procedures worden voorkomen.

Te volgen stappen na het onderzoek

Aan de hand van de uitkomst van het onderzoek kan bepaald worden welke stappen er eventueel ondernomen worden:

  • Wanneer de diefstal niet of onvoldoende komt vast te staan: dan volgt er normaal geen ontslag. Mogelijk volgt er een waarschuwing als de werknemer op andere wijze niet juist heeft gehandeld. Indien derden op de hoogte zijn geraakt van het vermoeden van diefstal, dient er ook aandacht uit te gaan aan de communicatie na het onderzoek.
  • Komt de diefstal wel voldoende vast te staan: dan zal het van de omstandigheden afhangen of er wordt gekozen voor ontslag op staande voet, ontbinding wegens (ernstig) verwijtbaar handelen of andere maatregel in de vorm van een waarschuwing.

Ontslag op staande voet door diefstal

Dit ontslag dat per direct ingaat heeft grote gevolgen voor de werknemer. Het dienstverband eindigt per omgaande, waardoor de werknemer geen recht meer heeft op werk en loon. De werknemer die heeft gestolen komt niet in aanmerking voor een WW-uitkering, aangezien de werknemer een verwijt gemaakt kan worden voor het einde van het dienstverband. Degene is door de diefstal verwijtbaar werkloos en het UWV zal een uitkering dan ook weigeren.

De werkgever kan een schadeloosstelling op de werknemer verhalen

Omdat de werkgever door toedoen van de werknemer een arbeidskracht mist, kan hij een schadevergoeding vorderen waarvan de hoogte is vastgesteld op een fictief bedrag. Het gaat hier dus om de schade door het voortijdige vertrek van de werknemer. Deze vergoeding is gelijk aan het loon dat de werknemer had ontvangen wanneer de opzegtermijn in acht was genomen. Oftewel het loon over de periode vanaf het ontslag op staande voet tot de laatste dag van de opzegtermijn, waarbij doorgaans tegen de laatste dag van de maand wordt opgezegd. Is er een werknemer bijvoorbeeld op 14 oktober 2017 op staande voet ontslagen en geldt er voor hem twee maanden opzegtermijn, dan gaat het om 14 december 2017 en eindigt dat op 31 december 2017. De werknemer is dan een schadeloosstelling verschuldigd gelijk aan het loon over twee maanden en 17 dagen. De werkgever die aanspraak op een schadeloosstelling wil maken, zal dat in een procedure moeten vorderen binnen 2 maanden na het ontslag op staande voet.

Het is ook mogelijk dat de werkgever schade heeft geleden door de diefstal zelf, bijvoorbeeld omdat er geld of goederen zijn gestolen. De werkgever kan de schade door deze wanprestatie van de werknemer ook op de werknemer verhalen. Een werknemer die steelt, komt zijn verplichtingen uit de arbeidsovereenkomst niet na. Het verschil is wel dat de werkgever deze schade moet aantonen, oftewel het bewijs moet leveren dat de werkgever in de gestelde omvang schade heeft geleden door het stelen van de werknemer. De werkgever zal dan dus moeten aantonen hoeveel geld of welke goederen er zijn gestolen.

De werknemer kan het ontslag aanvechten

Een werknemer die tegen het ontslag op staande voet wil opkomen, heeft daarvoor maximaal twee maanden de tijd. Dat is een harde vervaltermijn, die wordt berekend vanaf van het ontslag op staande voet. De werknemer kan bijvoorbeeld stellen dat hij niet heeft gestolen of zal op andere wijze proberen een ander licht op de ernst van de zaak te werpen. De werknemer die wordt verweten dat hij gestolen heeft, heeft twee mogelijkheden: de werknemer kan het ontslag vernietigen en daarmee om terugkeer vragen of de werknemer kan voor de vergoedingen gaan en dus van terugkeer afzien.

  1. Vernietigen van het ontslag op staande voet (terugkeer)

Het vernietigen van het ontslag kan de werknemer niet zelf. Hiervoor moet er binnen twee maanden een verzoekschrift ingediend worden bij een kantonrechter, met derhalve het verzoek aan de kantonrechter om het ontslag op staande voet te vernietigen. Wanneer de kantonrechter het ontslag vernietigt, bijvoorbeeld omdat niet keihard is vastgesteld dat het om diefstal gaat, dan is in feite bepaald dat er geen rechtsgeldig ontslag heeft plaatsgevonden, waardoor er alsnog loon betaald moet worden. De werknemer kan (daarbij) vorderen om weer tot het werk te worden toegelaten, waarbij de werkgeer in de kosten van de procedure zal worden veroordeeld. Dat zal een rare gewaarwording zijn voor een werkgever die er van overtuigd is dat hij een stelende werknemer terugkrijgt.

Het kan eenvoudig vier maanden duren voor dat er over dit diefstalontslag is beslist, want de werknemer heeft ten eerste al twee maanden als vervaltermijn. Vanaf de start van de procedure die veelal op zich laat wachten, volgen nog eens twee maanden voor de procedure zelf. De werknemer heeft dan vier maanden geen loon ontvangen, wat de werkgever alsnog moet betalen, althans wanneer het ontslag wegens diefstal niet overeind blijft.

In de procedure over het ontslag op staande voet bij de kantonrechter zal de werkgever als verweer veelal een verzoek tot ontbinding voor zover vereist indienen. Dat is derhalve een verzoek aan de kantonrechter om de arbeidsovereenkomst te ontbinden, voor het geval het ontslag op staande voet het onverhoopt niet mocht halen. Mocht het ontslag op staande voet niet overeind blijven, dan is de hoop gevestigd op het ontbindingsverzoek op grond van (ernstig) verwijtbaar handelen (stelen) of mogelijk een verstoorde verhouding. De kantonrechter zal zich dan buigen over de vraag dat wanneer er geen rechtsgeldig ontslag op staande voet gegeven kon worden vanwege diefstal, of er dan wel een redelijke grond is om tot ontbinding over te kunnen gaan? Als de kantonrechter toch gaat ontbinden, dan wordt er als er geen sprake is van ernstige verwijtbaarheid van de werknemer, doorgaans een transitievergoeding toegekend en bij ernstige verwijtbaarheid van de werkgever krijgt de werknemer ook een billijke vergoeding.

  1. Vragen vergoedingen door het ontslag (geen terugkeer)

Een werknemer die niet wil terugkeren, kan zich neerleggen bij het einde van het dienstverband. Mogelijk dat een ten onrechte beschuldiging wegens diefstal, zo veel heeft los gemaakt dat de werknemer geen toekomst meer bij deze werkgever ziet. In plaats van het vernietigen van het ontslag op grond van het stelen, gaat de werknemer dan voor de vergoedingen. De werknemer kan de volgende vergoedingen vragen als het ontslag op staande voet niet rechtsgeldig is:

  • Bij een normaal ontslag, dient de werkgever een opzegtermijn in acht te nemen. Door het ontslag op staande voet is de opzegtermijn niet in acht genomen, zodat de werknemer een schadeloosstelling kan vragen. Dat is de financiële compensatie voor het niet in acht nemen van de opzegtermijn en de datum waartegen opgezegd mag worden. Deze schadeloosstelling is gelijk aan het loon over deze opzegperiode. De werknemer hoeft daarvoor niet te werken en de werkgever kan dat ook niet verlangen, want door het ontslag is het dienstverband al geëindigd. Het gaat hier dus niet om het alsnog betalen van loon, maar om een plaatsvervangende schadevergoeding.
  • Werknemers die ontslagen worden krijgen normaal een transitievergoeding. Dat geldt ook voor een werknemer die ten onrechte op staande voet is ontslagen wegens de vermeende diefstal, als degene niet ernstig verwijtbaar heeft gehandeld en meer dan twee jaar in dienst is.
  • In geval van een onterecht ontslag op staande voet, is de werkgever een billijke vergoeding verschuldigd. Bij het bepalen van de hoogte van de billijke vergoeding wordt gelet op alle omstandigheden van het geval, waaronder de mate van verwijtbaarheid van de werkgever en de gevolgen van het ontslag voor de werknemer. Hierin zal zeker ook meespelen hoe nalatig de werkgever met het onderzoek en de belangen van de werknemer is omgegaan.

De werknemer die meent dat de werkgever hem ten onrechte heeft ontslagen voor stelen, kan een andere reden hebben om voor de vergoedingen te gaan. Een aanvullende reden om het ontslag op staande voet niet te vernietigen, heeft te maken met het concurrentie- en relatiebeding. Dergelijke bedingen verliezen namelijk hun werking als de werkgever ernstig verwijtbaar heeft gehandeld. In geval van een onterecht ontslag op staande voet wordt dat doorgaans aangenomen door rechtbanken (hoewel dat niet onomstreden is). Dat betekent dat naast het betalen van voorgaande vergoedingen, de werknemer ook is ontheven van het concurrentie- en relatiebeding. Dit kan heel zuur zijn voor een werkgever die meende in de diefstal of verduistering een rechtsgeldige reden te hebben voor ontslag.

Ontbinding arbeidsovereenkomst vragen wegens verwijtbaar handelen

Een werkgever heeft naast de mogelijkheid van ontslag op staande voet, de optie om een verzoek in te dienen bij de kantonrechter om tot ontbinding van de arbeidsovereenkomst te komen. Dat kan op grond van (ernstig) verwijtbaar handelen van de werknemer, maar ook op andere ontslaggronden, zoals bijvoorbeeld een ernstig en duurzaam verstoorde arbeidsverhouding. Als diefstal is aangetoond zal dat normaal gesproken verwijtbaar handelen van de werknemer opleveren. Stelen wordt niet getolereerd.

Omdat het dienstverband pas eindigt als de kantonrechter gaat ontbinden, moet er tot de ontbindingsdatum loon betaald worden. De werkgever kan dan ook niet opteren voor een schadeloosstelling, zoals bij ontslag op staande voet wel mogelijk is. Wel kan de werkgever de schade verhalen die is toegebracht door de wanprestatie door de werknemer, dat wil zeggen de schade door de diefstal van goederen en geld. De bewijslast ligt daarin bij de werkgever.

Indien de kantonrechter ontbindt, zal er alleen een transitievergoeding toegekend worden als de werknemer langer dan 2 jaar in dienst is en niet ernstig verwijtbaar heeft gehandeld. Een billijke vergoeding en verval van het concurrentie- en relatiebeding speelt dan alleen als de kantonrechter vaststelt dat juist de werkgever ernstig verwijtbaar heeft gehandeld, wat zich niet snel zal voordoen wanneer in de procedure juist de diefstal van de werknemer centraal staat.

Wordt ontbinding toegewezen, dan is de uitkomst derhalve het betalen van loon tot aan de ontbinding, wat veelal zo’n 3 maanden loon is als het verzoek snel is ingediend. Dat kan minder zijn als de kantonrechter per direct ontbindt en dus geen opzegtermijn in acht neemt, want daarmee wordt de periode waarover loon betaald moet worden met ruim een maand ingekort. Gelet op de hoge lat om bij ernstige verwijtbaarheid uit te komen in plaats van verwijtbaarheid, is er een reële kans dat de werkgever een transitievergoeding is verschuldigd. Het zal normaal gesproken uitzondering zijn dat de werkgever een billijke vergoeding moet betalen in een zaak die over het stelen door de werknemer gaat.

Financiële gevolgen per ontslaggrond

Om inzicht te krijgen in de financiële gevolgen van het ontslag wordt hieronder een voorbeeld uitgewerkt. Het gaat om een medewerker die op 7 oktober op staande voet is ontslagen of voor wie rond 7 oktober een ontbindingsverzoek is ingediend. De werknemer is 7 jaar in dienst en heeft een bruto loon van €3.000,- per maand.

Uitgangspunten voor de berekening:

  • € 3.000,00 plus 8 % vakantiegeld = € 3.240,00 bruto
  • € 3.000,00 plus alle werkgeverslasten (26 %) = € 3.780,00 bruto
  • Er geldt hier voor de werkgever een opzegtermijn van 2 maanden, naast dat opzegging tegen einde van de maand moet plaatsvinden. Dat is dus 2 maanden plus 24 dagen, wat uit komt op 31 december 2017 als de opzegtermijn wel in acht was genomen.
  • De kosten kunnen eenvoudig hoger zijn in geval van een dertiende maand, pensioenpremies, hogere percentages werkgeversverzekeringen en bijdrage ziektekosten.

Mogelijkheden die zich voor kunnen doen.

  1. Een rechtsgeldig ontslag op staande voet.

Geen loon verschuldigd na 7 oktober. De werkgever heeft aanspraak op een schadeloosstelling van 1 maand en 24 dagen = € 5.748,39 te betalen door de werknemer.

  1. Kantonrechter vragen om de arbeidsovereenkomst te ontbinden.

De werkgever betaalt het loon tot eind november (als kantonrechter direct ontbindt = € 6.706,00) of eind december (als de kantonrechter de opzegtermijn in acht neemt = € 10.486,00), plus een transitievergoeding (als werknemer niet ernstig verwijtbaar heeft gehandeld = € 7.560,00) en kleine kans op billijke vergoeding. Derhalve normaal tussen € 6.706,00 en € 18.046,00 bruto.

  1. Vernietiging ontslag op staande voet

De werkgever moet alsnog het loon betalen over vermoedelijk zo’n 4 maanden = € 15.120,00 (excl werkgevers lasten e.d.), terwijl het dienstverband doorloopt.

  1. Vernietiging ontslag op staande voet en ontbinding arbeidsovereenkomst door kantonrechter

De werkgever betaalt alsnog het loon over vermoedelijk zo’n 4 maanden (€ 15.120,00), naast het loon over de periode tot ontbinding als de kantonrechter niet per direct ontbindt (€ 3.780,00), plus in beginsel een transitievergoeding = (€ 7.560,00) en eventueel een billijke vergoeding als de werkgever ernstig verwijtbaar is. Totaal gaat het derhalve om een bedrag tussen € 19.900,00 en €27.460,00 bruto (plus eventueel de billijke vergoeding).

  1. In plaats van vernietiging ontslag op staande voet, een verzoek om vergoedingen.

De werkgever betaalt dan een schadeloosstelling voor het niet in acht nemen van de opzegtermijn (€ 8.988,00), plus de transitievergoeding als de werknemer niet ernstig verwijtbaar is (€ 7.560,00) en zonder meer een billijke vergoeding van al snel zo’n € 10.000,00 met een kans op meer. Normaal gesproken derhalve een bedrag van € 26.548,00, uitgaande van een billijke vergoeding van € 10.000,00 met een kans meer als de billijke vergoeding hoger uitvalt. Een eventueel concurrentie- en relatiebeding vervalt.

Wat is wijsheid na diefstal?

Voorgaande berekening laat zien dat het vooral gaat om de keuze tussen ontslag op staande voet of het direct indienen van een verzoek tot ontbinding.

  1. De oplossing kan zijn om alleen tot ontslag op staande voet over te gaan, wanneer de ernst van de situatie iedereen overtuigt en het bewijs daarvan niet ter discussie staat. Het gebeurt in de praktijk overigens ook dat werkgevers tot ontslag op staande voet overgaan, om zo sterker te staan in de onderhandeling over een vaststellingsovereenkomst.
  2. Indien het ontslag niet sterk genoeg kan overtuigen, dan zal een verzoek tot ontbinding de voorkeur genieten, mogelijk vooraf gegaan door een onderhandeling over een vaststellingsovereenkomst.

 

Zonder een grondig onderzoek kan iedere ontslagzaak een frustrerende aangelegenheid worden.

In een ontslagzaak op grond van verwijtbaar handelen draait alles om bewijs. Vermoedens en verdenkingen zijn onvoldoende. Juist door de grote gevolgen voor werknemers, zijn rechters kritisch en willen ze harde feiten. Dat vraagt om een zorgvuldig onderzoek, waarin deze feiten vastgesteld en bewijzen geborgd worden.

Voor de werkgever is het belangrijk om een realistisch beeld te krijgen en op grond daarvan te kunnen handelen. Dat kan alleen door de energie te richten op de fase voor het ontslag. Zonder goed fundament, kun je ook geen huis bouwen. Door ook voor een ontslagzaak een goed fundament te leggen, staat een werkgever sterker. Vanuit die situatie kan er effectief naar een oplossing toegewerkt worden. Mocht het toch tot een procedure komen, dan bespaart het zorgvuldige onderzoek en het vastleggen van de feiten veel onzekerheid en tijd in de procedures bij de rechtbank en het hoger beroep.

 

Op grond van feiten zorgvuldig en rechtvaardig handelen?

Bekijk de video van het expertiseteam dat zich volledig heeft toegelegd op het omgaan met verwijtbaar handelen.

 

Het expertiseteam      
Een gefundeerde oplossing bij misdragingen door werknemers      

 

 

Diefstal - Expertiseteam verwijtbaar handelen

Aanvullende andere artikelen