Bemiddeling in arbeidsconflicten 7. Mediation
Wat is mediation?
Mediation is bedoeld om een onderling conflict op te lossen. Bij arbeidsconflicten tussen werkgever en werknemer of tussen twee werknemers, kan er gekozen worden voor een onafhankelijke bemiddelaar. Deze begeleidt partijen bij de gesprekken met als doel een oplossing te vinden.
Een mediator neemt een neutrale positie in tegenover de partijen, geeft geen oordeel en zal ook niet aangeven voor welke oplossing partijen dienen te kiezen. De mediator zorgt ervoor dat partijen met elkaar in gesprek komen. Hij leidt het gesprek waarin hij ervoor zorgt dat de belangen van elke partij boven tafel komen, waarna partijen zelf tot een oplossing kunnen komen.
Mediation is derhalve geschikt voor arbeidsconflicten, daar mediation er op gericht is dat partijen tot een duurzame oplossing komen. Dat past bij de arbeidsverhouding, die gezien kan worden als een duurzame vertrouwensrelatie.
Voor welke conflicten geschikt?
Eigenlijk is mediation op alle momenten in alle conflictsituaties geschikt. Soms zijn belangen en mogelijkheden van partijen niet bij elkaar bekend of denken partijen dat er geen mogelijkheden meer zijn. Door een mediator in te schakelen kan hier duidelijkheid in komen. Tijdens het mediationgesprek zullen partijen elkaars belangen en mogelijkheden moeten delen met elkaar, waardoor al snel blijkt welke opties nog open staan. Dit kan ook betekenen dat partijen met of juist zonder elkaar verder gaan.
Voortzetting
Mediation is een mogelijkheid om partijen (weer) tot elkaar te brengen. De mediator helpt om met elkaar tot een duurzame oplossing te komen. Partijen laten het verleden achter zich en gaan naar de toekomst kijken. Hierbij is het wel een vereiste dat ze geven en nemen. Als partijen hier niet toe in staat zijn, is er voor de mediator geen mogelijkheid om tot een gezamenlijke oplossing te komen.
Exit mediation
Met mediation is het de bedoeling om partijen weer bij elkaar te brengen. Dit kan ook betekenen dat partijen juist zonder elkaar verder gaan. Juist als dit de enige oplossing is en partijen hier in overleg op uitkomen is het een succesvolle mediation geweest.
Mediation in vergelijking met rechtspraak
Succesvolle mediation leidt tot overeenstemming. Hierdoor hoeft er geen keiharde kostbare juridische strijd uitgevochten te worden. Op het moment dat partijen naar de rechter gaan, zullen persoonlijke belangen altijd bovenaan staan. Hierdoor zal er een winnaar of een verliezer zijn. Dit is het tegenovergestelde van mediation.
Rechters wijzen partijen dan ook wel eens door naar het mediationtraject, omdat in dat kader een oplossing wordt gevonden waar beiden zich in kunnen vinden.
Mediation
Met mediation worden partijen uitgenodigd om op neutraal terrein weer samen aan tafel te zitten. Uiteindelijk zal hierdoor het overleg weer open staan. Mediation is een manier om van beide kanten helder te krijgen welke mogelijkheden nog open staan. Alle partijen worden na het vinden van een geschikte mediator bij elkaar geroepen en in dit eerste gesprek wordt het conflict besproken. Onderzocht wordt waartoe partijen bereidt zijn.
Peer Mediation
Dit is een vorm van mediation waar de basis ligt bij mediation met gelijken, met nadruk op leeftijdsgenoten. Deze vorm van mediation is in opkomst. Meer komt Peer Mediation voor op scholen waar jongeren van gelijke leeftijd met elkaar een oplossing voor een bepaald probleem gaan vinden.
Online Mediation
Steeds meer komt de Online Mediation naar voren. Partijen worden geleid door een onafhankelijke mediator, maar dan helemaal online. Het volledige mediationgesprek vindt dan plaats in een alleen voor de deelnemende partijen toegankelijke online portal, waar de mediator nog steeds de leidende rol heeft en probeert naar een oplossing te sturen die voor alle partijen wenselijk is.
Online Mediation kan een oplossing zijn op het moment dat partijen in een moeilijk fase van overleg zitten. Via Online Mediation kunnen zij zonder elkaar direct te hoeven zien elkaars standpunten online uitwisselen en kan de mediator hierin bemiddelen.
Procedure
Als partijen een mediationtraject willen starten, dan kunnen zij zich hiervoor wenden richting een mediator en verzoeken om in hun situatie te bemiddelen. Stemmen partijen in met een mediator, dan zal de mediator eerst een mediationovereenkomst opstellen waaraan partijen zich zullen moeten verbinden. Doorgaans vangt hierna ook direct het mediationtraject aan, tenzij een ander moment in de mediationovereenkomst is vastgelegd.
Geheimhouding
Alle gesprekken tijdens mediation zijn vertrouwelijk. Partijen tekenen in de mediationovereenkomst ook nadrukkelijk voor geheimhouding. Het is dan ook niet mogelijk om aan derden mededelingen te doen over wat er precies gezegd en voorgesteld is tijdens de mediationbijeenkomsten.
Niet alleen voor de inhoudelijke gesprekken, maar ook voor de stukken die over en weer worden uitgewisseld geldt dat deze onder de geheimhouding vallen. Beschikt één der partijen over dezelfde stukken buiten de mediation om, mag dit natuurlijk wel. Ook de mediator dient – net als partijen – zich te houden aan de geheimhouding van stukken en gesprekken.
Mochten partijen middels mediation niet tot elkaar komen en kiezen ze uiteindelijk (weer) voor de gang naar de rechter, dan ook mag de inhoud van de gesprekken niet naar buiten gebracht worden.
Er zijn daarentegen een aantal uitzonderingen op welk moment de geheimhouding niet meer geldt. Bijvoorbeeld op het moment:
- dat een van de partijen dreiging uitdraagt in de vorm van een misdrijf.
- dat tegen de mediator een klacht-, tucht-, of aansprakelijkheidprocedure wordt opgestart. Een mediator moet zich dan goed kunnen verdedigen en heeft daarom ook het recht om stukken van het mediationtraject openbaar te maken.
Voor de bijbehorende betrokkenen geldt dit recht niet zo ruim. Hiervoor ontstaat pas de mogelijkheid om de geheimhouding te schenden wanneer dit nodig is om de klacht te behandelen. - dat er een wettelijke meldplicht geldt of meldrecht bestaat. Dit kan zijn op het moment dat er informatie tijdens de gesprekken naar boven komt waaruit blijkt dat deze in strijd is met strafrechtelijke gedragingen.
- dat de gecertificeerde instelling (MFN Mediatie Federatie Nederland en voorheen NMI, Nederlands Mediation Instituut) voor Mediators verzoekt om stukken waaruit blijkt dat de mediator ook actief is. De mediator zal geanonimiseerde stukken moeten toezenden, de gecertificeerde instelling zal wel geheimhouding moeten verklaren hiervoor.
Mediator
De mediator dient duidelijkheid te geven over het verloop van het proces en zijn rol daarin. De rol van de mediator is dat hij dit gehele proces onafhankelijk begeleidt. De mediator regelt de bijeenkomsten en is de voorzitter hiervan. De mediator is in dit geval de onafhankelijke derde. Onder meer verzorgt hij de verslaglegging van de bijeenkomsten, contacten onderhouden met deelnemende partijen, als ook met derden en uiteindelijk het opstellen van de stukken.
Partijen
Tijdens de mediationgesprekken zijn alleen de partijen aanwezig die ook een belang hebben in die kwestie. Partijen kunnen zich laten vertegenwoordigen of adviseren. Voor een vertegenwoordiging is wel een volledige volmacht aan deze vertegenwoordiger nodig. Een mediator kan hiertoe zelfs verzoeken. Op het moment dat meerdere personen bij de mediation worden betrokken is hiervoor instemming nodig van de deelnemende partijen.
Vrijwilligheid
Mediation is geen verplichting. Het overleg en de besprekingen zijn op basis van vrijwilligheid en kunnen hierdoor op elk moment door één der partijen, maar ook door de mediator, beëindigd worden.
Einde
Na de verschillende mediationbijeenkomsten zal de mediator uiteindelijk aan de hand van conflictpunten en de bijbehorende overeenstemmingen een overeenkomst opstellen waarin partijen zich kunnen vinden. Na ondertekening van deze overeenkomst is iedereen hieraan gebonden en zal ook het mediationtraject afgelopen zijn. De mediator heeft de taak om ervoor te zorgen dat wat partijen zijn overeengekomen ook deugdelijk in een overeenkomst komt te staan. Eventueel roept hij hierbij de hulp in van een deskundige derde. Hetgeen in deze overeenkomst staat is hetgeen partijen hebben besproken.
Na ondertekening van deze overeenkomst is het mediationtraject beëindigd. Het mediationtraject is eveneens beëindigd op het moment dat de mediator schriftelijk aan de partijen verklaart dat het overleg is beëindigd, of als één van de partijen de andere partij, als ook de mediator, op de hoogte brengt van de beëindiging.
Als het mediationtraject door een van de partijen, of de mediator, tussentijds wordt beëindigd zal er niets uit het mediationtraject voortkomen en zullen er geen verplichtingen uit voortvloeien. Evenees niet voor eventuele stellingen en voorstellen van de mediator. Wel is het mogelijk dat tussentijds afspraken zijn gemaakt tussen partijen. Deze blijven ook bij vroegtijdige beëindiging gelden voor zover deze uitdrukkelijk zijn vastgelegd in een getekende overeenkomst en van een bindend karakter zijn.
De geheimhouding blijft altijd van kracht. Derhalve ook op het moment dat de mediation tussentijds is beëindigd, maar ook op het moment dat de mediation met een overeenkomst is beëindigd, blijft de inhoud over de gevoerde gesprekken en gedane voorstellen geheim.
Tarieven mediation
De ondersteuning bij Mediationtrajecten gaat veelal tegen een betaling van een uurtarief. Er is geen vast uurtarief dat gehanteerd wordt, Mediators zijn hierin vrij. Evenzeer als er geen oplossing komt uit het mediationtraject zal de mediator zijn uren declareren. Er bestaat dus geen mogelijkheid van ‘no cure no pay’. In de mediationovereenkomst zal het tarief van mediation benoemd worden. Eveneens kan hierin een kostenverdeling besproken worden. Nu het traject door partijen gestart wordt, zullen doorgaans de kosten hierin ook verdeeld worden.
Partijen betalen samen het uurtarief. Normaal betalen beiden de helft hiervan, doch hiervoor kunnen andere afspraken worden gemaakt. Bijvoorbeeld dat de werkgever de kosten draagt. Deze dienen dan vastgelegd te worden in de mediationovereenkomst. Verder staat in deze overeenkomst wat de mediator doet voor dit tarief.
