7. Executie

Effectueren van de uitspraak

Betekenen vonnis

Wanneer de rechter een uitspraak heeft gedaan, houdt dat echter nog niet altijd in dat het vonnis ook wordt nagekomen. Het vonnis kan dan worden betekend. Dit wordt door een gerechtsdeurwaarder gedaan. Door de betekening wordt degene tegen wie het vonnis gericht is geacht bekend te zijn met de inhoud. Daarbij wordt er in naam der Koning bevel gedaan om binnen twee dagen na heden aan de inhoud van de ten deze betekende executoriale titel te voldoen.

Een vonnis of beschikking geeft een zogenoemde executoriale titel, wat inhoudt dat deze ten uitvoer gelegd kan worden. Dat is het geval wanneer een vonnis uitvoerbaar bij voorraad wordt verklaard (wat meestal het geval is), of waar geen beroep meer tegen mogelijk is.

Executie

Wordt er na de betekening nog steeds niet aan de verplichting uit het vonnis voldaan, dan kan de titel verder ten uitvoer gelegd worden. Dit wordt ook wel het executeren van de uitspraak genoemd.

In de meeste gevallen zal een deurwaarder de debiteur nog persoonlijk en schriftelijk benaderen, maar wanneer daarop geen gewenste reactie komt zullen er dwangmiddelen ingezet dienen te worden. Er kan beslag gelegd worden op alle vermogensbestanddelen.

Executoriaal beslag

Het executoriaal beslag is een beslag dat wordt gelegd op grond van een executoriale titel. De deurwaarder zal in dit geval overgaan tot het leggen van beslag op het gehele vermogen van de geëxecuteerde en op alle inkomsten – minus een vrij te laten bedrag – van de geëxecuteerde.

Conservatoir beslag

Als er nog geen proces gaande is, of tijdens een proces, zolang er nog geen uitspraak van de rechter is, kan de eisende partij met een verzoekschrift aan de rechter vragen beslag te mogen laten leggen op vermogensbestanddelen van de debiteur, op voorwerpen of gelden van de gedaagde partij. De vrees dat voorwerpen e.d. worden verduisterd zal dan onderbouwd moeten worden. Hiervoor hoeft de debiteur niet gehoord te worden. Dat houdt het ‘verrassingseffect’ in tact. Overigens geldt voor een conservatoir beslag op gelden dat de debiteur wel gehoord moet worden.

De rechter geeft een termijn aan voor het indienen van een dagvaarding voor de hoofdzaak, waarbij het beslag vervalt als niet binnen die termijn wordt betekend. Wanneer de hoofdzaak wordt gewonnen, gaat het conservatoire beslag over in een executoriaal beslag.

Vormen van beslag

Beslag op roerende zaken

Er kan op vrijwel alle roerende goederen een beslag worden gelegd, al gelden er een paar beslagverboden. Er kan namelijk geen beslag worden gelegd op het bed, beddengoed, kleding en voedsel voor een maand, werktuigen en gereedschappen voor het uitvoeren van het beroep. Deze beslagverboden dateren van 1838, zodat we op dit vlak achterlopen als je het vergelijkt met andere westerse landen, waar geldt dat er bijvoorbeeld ook geen beslag gelegd mag worden op tafel, stoelen, koelkast en eenvoudige computer.

De gerechtsdeurwaarder maakt een inventarisatie in het huis waar beslag op gelegd kan worden. Dit proces-verbaal dient binnen drie dagen betekend te worden aan degene aan wie het beslag wordt opgelegd. Die laatste is nu onbevoegd om over die zaken te beschikken, hoewel de deurwaarder de zaken in de meeste gevallen niet meeneemt, maar wel een bewaarder aan kan stellen. Wordt er alsnog niet betaald na deze beslaglegging, dan kunnen de zaken executoriaal worden verkocht.

Beslag op een onroerende zaak

Executoriaal beslag op onroerende zaken zoals huizen of bedrijfspanden is ook mogelijk. De deurwaarder laat het beslag inschrijven bij het Kadaster. Het beslag wordt binnen drie dagen na inschrijving bij het kadaster, op straffe van nietigheid van het beslag, aan de beslagene betekend.

Dit beslag zal vaak gelegd worden door de hypotheekhouder, wanneer de schuldenaar zijn hypotheek niet betaalt, maar het executoriaal beslag kan ook gelegd worden door een andere schuldeiser. De hypotheekhouder dient wel te worden ingelicht en wordt de kans gegeven om de executie over te nemen. De hypotheekhouder heeft overigens voorrang op de opbrengst.

Na het executoriaal beslag zal de onroerende zaak geveild worden, of zal deze ontruimd worden om teruggegeven te worden aan de eigenaar (vaak de verhuurder). Uit de executie worden eerst de kosten van de gerechtsdeurwaarder en de notaris betaald. Mocht er na aflossing van de hypotheek iets overblijven, gaat dit naar de schuldeiser.

Net als bij de beslaglegging op roerende zaken is de schuldenaar niet meer beschikkingsbevoegd nadat het executoriaal beslag gelegd is. Verkopen, verhuren, verpachten of bezwaren met een beperkt recht (zoals bijvoorbeeld een recht van hypotheek) is niet meer mogelijk.

Derdenbeslag

Bij het derdenbeslag wordt er beslag gelegd onder een schuldenaar van de geëxecuteerde. Dit kan bijvoorbeeld een bankinstelling of de werkgever zijn. Ook dit beslag dient vooraf betekend te worden.

Bij een conservatoir derdenbeslag is de derde beslagene verplicht om alles wat de geëxecuteerde van hem tegoed heeft onder zich te houden. Doet de derde beslagene dit niet, dan kan hij zelf worden aangesproken alsof hij zelf de schuldenaar was. Dit geldt ook wanneer de derde beslagene niet de wettelijk vereiste verklaringen invult, of op een andere manier tegenwerkt.

Bij een executoriaal beslag is de derde verplicht om te betalen aan de deurwaarder, waarbij juridisch gezien de derde betaald heeft aan de geëxecuteerde.

Er moet in het geval van beslag op periodieke uitkeringen (loonbeslag) wel rekening worden gehouden met een beslagvrije voet. Deze beslagvrije voet geldt niet bij het zogenoemde bankbeslag, tegoeden die een schuldenaar op zijn bankrekening heeft staan.