hoofdstuk 1.5.1. Handleiding: is de CAO van toepassing?
Inleiding
Er is een grote kans dat er een cao van toepassing is, aangezien ongeveer 85% van de medewerkers onder een cao valt. Bij de werkgevers- en werknemersorganisatie kan bedrijfstak gerichte informatie verkregen worden over wat voor cao’s er zijn gesloten, wat de inhoud en toepassingsgebied daarvan is, dan wel of er bepaalde bepalingen uit de cao algemeen verbindend zijn verklaard.
Toepassingsgebied
Om vast te kunnen stellen of een collectieve arbeidsovereenkomst van toepassing is moet als eerste het toepassingsgebied van de cao bepaald worden. De cao is gesloten voor een bepaalde groep medewerkers met een arbeidsovereenkomst die aan bepaalde voorwaarden voldoet. Komt de inhoud van de arbeidsovereenkomst niet overeen met de voorwaarden van het toepassingsgebied van de cao, dan is de cao niet van toepassing. Het toepassingsgebied staat (bijna altijd) omschreven in de eerste artikelen van de cao.
Om het toepassingsgebied vast te stellen kan het volgende ingevuld worden:
- De arbeidsovereenkomst betreft medewerkers die werkzaam zijn binnen de bedrijfstak (branche) …, een bedrijf dat zich bezighoudt met …. of medewerkers die de volgende werkzaamheden verrichten; … …
- De arbeidsovereenkomst is voor langer dan … maanden aangegaan.
- De arbeidsovereenkomst (voor bepaalde tijd) is één of … keren verlengd.
- De arbeidsovereenkomst is voor … aantal uren aangegaan (deze voorwaarde wordt doorgaans niet meer gesteld).
- De arbeidsovereenkomst bevat een beloning volgens een salarisschaal van … tot …
In uitzonderingsgevallen worden er nog andere voorwaarden gesteld. De cao kan het toepassingsgebied dusdanig ruim stellen dat zelfs overeenkomsten tot opdracht of aanneming van werk onder de cao vallen (1.1.3.).
Valt de arbeidsovereenkomst binnen het toepassingsgebied?
Zo nee, dan is de cao niet van toepassing, tenzij:
De werkgever en de medewerker de cao toch van toepassing verklaren. Bijvoorbeeld door in de arbeidsovereenkomst de volgende clausule op te nemen:
“Op deze arbeidsovereenkomst is de cao ………….. van toepassing”. Partijen moeten zich realiseren dat de cao dan gaat werken voor situaties waarvoor de cao (in eerste instantie) niet is geschreven, wat tot uitkomsten kan leiden die ongewenst zijn.
Zo ja, dan is de cao van toepassing indien:
-deze van toepassing is verklaard, of indien
-de werkgever lid is van een werkgeversorganisatie
Dit wordt in het nu volgende uitgewerkt:
Is de cao van toepassing verklaard in de individuele arbeidsovereenkomst?
Zo ja, dan geldt het volgende:
In de individuele arbeidsovereenkomst kan bijvoorbeeld het volgende artikel staan:
“Artikel …
Op deze arbeidsovereenkomst is de cao van toepassing die zou gelden indien zowel de medewerker lid is van …, … of … en de werkgever lid is van ………., ook al bestaat dit lidmaatschap niet of niet meer”.
Dit artikel wordt ingevuld door de belanghebbende werknemers- respectievelijk werkgeversverenigingen te vermelden, ook al is de medewerker respectievelijk de werkgever van deze vereniging geen lid.
Een dergelijk artikel brengt met zich mee dat de cao van toepassing is. De werkgever die lid is van een werkgeversorganisatie is mogelijk (volgens de cao) verplicht om de cao van toepassing te verklaren voor iedere medewerker die onder het toepassingsgebied van de cao valt.
Zo nee: zie verder.
Is de werkgever lid van een werkgeversorganisatie?
Zo ja, dan geldt het volgende:
Als de werkgever lid is van een werkgeversorganisatie, dan is hij doorgaans verplicht de cao toe te passen tegenover iedere medewerker die onder het toepassingsgebied van de cao valt. Het is mogelijk dat de cao de werkgever verplicht de cao van toepassing te verklaren in iedere individuele arbeidsovereenkomst die aan bepaalde voorwaarden voldoet.
Zo nee; ga verder.
Wordt de cao stilzwijgend door de werkgever en de medewerker toegepast (dus zonder enige afspraak hierover)?
Zo ja, dan geldt het volgende:
Als dit gedurende zekere tijd het geval is, dan wordt de cao onderdeel van de arbeidsovereenkomst en is zij zodoende van toepassing. Deze situatie is vergelijkbaar met het uitdrukkelijk van toepassing verklaren van de cao in de arbeidsovereenkomst of het van toepassing zijn van de cao omdat dit gebruikelijk is (op grond van de gewoonte). In hoofdstuk 1.5.2.4. wordt behandeld wat voor verplichtingen ertussen partijen gelden, waarbij het gaat om de toelichting die hoort bij het uitdrukkelijk van toepassing verklaren (1.5.2.4.).
Zo nee, ga verder.
Zijn bepaalde bepalingen uit de cao algemeen verbindend verklaard?
De minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (I-SZW) kan bepaalde bepalingen uit een cao algemeen verbindend verklaren. Dit gebeurt doorgaans alleen indien een groot deel van medewerkers in de bedrijfstak onder de cao valt, terwijl er hiermee oneerlijke concurrentie met arbeidsvoorwaarden wordt voorkomen.
Zo ja, dan geldt het volgende:
De bepalingen gelden, ook al is de cao in de individuele arbeidsovereenkomst niet van toepassing verklaard, of ook al is de werkgever geen lid van een werkgeversorganisatie.
Zo nee, de cao is niet van toepassing.
Verder zoeken
Deze pagina is onderdeel van hoofdstuk 1 over het aangaan van de arbeidsovereenkomst en de rechten en plichten die hierdoor ontstaan. U vindt in dit deel informatie over:
1.1. Wat is een arbeidsovereenkomst en welke contracten zijn er?
1.2. Tot stand komen van de arbeidsovereenkomst tussen werkgever en werknemer
1.3. Inhoud van de arbeidsovereenkomst (o.a. contract bepaalde tijd, concurrentiebeding, proeftijd, nevenwerk, boetebeding, geheimhouding, detachering)
1.4. Rechten en plichten door aangaan arbeidscontract
1.5. Collectieve arbeidsovereenkomst (CAO)
1.6. Reglement / personeelshandboek
1.7. Verrichten van werk door vreemdelingen
1.8. Medewerkers in dienst van een maatschap of vennootschap
1.9. Arbeidsbemiddeling door het UWV
1.10. Stimulerende maatregelen voor werklozen
Zoekt u een ander onderwerp, zie dan onze trefwoorden of inhoudsopgave.
